انواع اختلالات کروموزومی

اختلالات کروموزومی
الف) تریزومی ۲۱ ( سندروم داون)( xx، ۴۵یا xy ،۴۵)
یکی از مشهورترین اختلالات کروموزوم که قبلا” به آن منگولیسم می گفتندسندرم داون استlangdon Down اولین شخصی بود که در سال ۱۸۶۶ علائم کلینیکی این بیماری را توضیح داد.

مبتلایان به این بیماری دارای قد کوتاه ، چین خوردگی پرده گوشه چشم (epicanthus) شانه های کوتاه و پهن ، سوراخ بینی گشاد ، زبان بزرگ، همراه با شیار های مخصوص ، دستهای کوتاه هستند.
عقب افتادگی ذهنی از خصوصیات این افراد است ، ولی می توانند تا حدودی تعلیم داده شوند .این افراد یک کروموزوم ۲۱ اضافه دارند( تریزومی ۲۱) می باشند . خطر ایجاد لوسمی در افراد مبتلا ۱۵ بار بیشتر از افراد معمولی است . حدود یک سوم افراد بیمار دارای ناهنجاریهای قلبی می باشند .
حدود یک ششم نوزادانی که مبتلا به این بیماری متولد می شوند در اولین سال زندگی خود از بین می روند. متوسط عمر این افراد حدود ۴۰ سال است.
ب) تریزومی شماره ۱۸
اولین بار توسط ادواردز توضیح داده شد .فراوانی این بیماری ۲۰۰۰۰/۱است.
مبتلایان به این بیماری اکثرا” در سه ماهگی بعد از تولد از بین می روند ولی بعضی از آنها تا پنج سال هم زنده مانده اند علائم شامل مغز کوچک ، عقب افتادگی ذهنی ، کری، پایین بودن موضع گوشها، گره شدن شستها به صورت خالص می باشند، اکثرا” دارای ناهنحاریهای قلبی می باشند . حدود ۸۰% افراد بیمار دخترند .علت اکثر تریزومی ها سن مادر است.
ج) سندرم x،۴۴
سندرم ترنر نوعی مونوزومی است که دارای ۴۴کروموزوم اتوزوم ویک کروموزوم جنسی x می باشند. فنوتیپ این ناهنجاری کروموزومی اولین بار توسط ترنر (H.H.Turner) کشف شد افراد مبتلا دختر های غیز طبیعی هستند که فراوانی آنها ۲۵۰۰/۱در بین متولدین دختر است .بیش از ۹۰% آنها خود به خود سقط می گردند  . 

                                         
این گونه زنها فاقد تخمدان هستند و صفات ثانویه جنسی آنها محدود است . از دیگر عوارض  اینگونه افراد قد کوتاه، پایین بودن موضع گوشها ، پایین بودن خط مو در پشت سر ، وجود پرده و چین در گردن ، و سینه های سپر مانند می باشند .افراد مبتلا با مقایسه با برادران وخواهران خود دارای هوش یکسان یاکمی کمتر هستند .
مونوزومی  x  احتمالا” از تخمک یا اسپرمهای استثنایی بدون کروموزم جنسی یا در اثر حذف کروموزوم جنسی x   در اولین تقسیم میتوز بعد از اینکه تخم  xxیا  xyایجاد شده اند بوجود می آیند .

بعضی از افراد مبتلا دارای یک کروموزوم x   وقطعه ای از کروموزوم  x دوم می باشند .مطالعه ی این گونه افراد نشان داده است که هر دو بازوی کروموزوم x  دوم جهت رشد طبیعی تخمدان لازم است .

افرادی که فقط بازوی بزرگ x   دوم را دارا می باشند قدکوتاه بوده وبقیه عوارض سندرم ترنر را نشان می دهند .افرادی که دارای بازوی کوچک  x دوم می باشند دارای قد طبیعی بوده وتمام عوارض را نشان نمی دهند، این موضوع نشان می دهد که فنوتیپ ترنر اکثرا” توسط ژنهای واقع بر روی بازوی کوچک x  کنترل می شود.
د) سندرم کلا ین فلتر  xxy، ۴۴
اضافه شدن یک کروموزوم xبه ترکیب کروموزومی مرد باعث ایجاد سندرم کلاین فلتر می گردد که اولین بار توسط کلاین فلتر تو ضیح داده شده است. این افراد مذکر بوده و فراوانی آنها ۱۰۰۰/۱ در بین متولدین پسر می باشد.
این افراد از نظر فنوتیپی نر ولی در بعضی خصوصیات بخصوص صفات ثانویه جنسی شبیه زنها هستند. برای مثال سینه ها رشد کرده ولی موی بدن رشد نمی کند ، بیضه ها کوچک و غده پروستات کوچک است .

علت ایجاد آنها احتمالا” لقاح یک تخمک غیر طبیعی xxبا اسپرم y ، یک تخمک x با اسپرم غیر طبیعی xy است.
حدود سه چهارم افراد بیمار دارای کاریوتیپ ( xxy ، ۴۴) می باشند . ولی در صورتیکه تعداد x ها ویا y ها اضافه شود همین فنوتیپ با اندکی تغیر مشاهده می گردد. برای مثال کاریوتیپهای xxyy , xxxyy ,xxxy, xxxxy ,  ، نیز سندرم کلاین فلتر نامیده می شود.
یکی از عوارض این بیماری عقب افتادگی ذهنی است که بستگی به تعداد x ها دارد، به این صورت که هر چه تعداد x ها زیاد باشد عقب افتادگی نیز زیادتر می گردد. پسر ها از حد معمول بلند تر بوده ، نسبت قد به وزن آنها طوری است که قد بلند و باریک به نظر میرسند، قطر سر آنها به طور معنی داری از حد معمول کمتر است، حالت تعرضی و فعالیت آنها کمتر و حساسیت آنها نسبت به مسائل اجتماعی بیشتر است.
د)هرمافرودیتی در انسان
هرمافرودیت های حقیقی ، افرادی هستند که دارای بافت های تخمدان وبیضه می  باشند اعضاء دستگاه تناسلی خارجی مبهم ،ولی اغلب حالت مردانگی کمتری داشته ،خواص ثانویه جنسی از مردانگی تا زنانگی متغیر است .

به طور معمول هرمافرودیت حقیقی به علت ناقص بودن اعضا ء تناسلی عقیم اند .هرمافرودیت ناقص  ممکن است دارای بافتهای تخمدان یا بیضه باشند .بر مبنای ساختار کروموزومی دو گروه عمده از آنها قابل تشخیص اند که هرمافرودیت کاذب مردانه یا زنانه نامیده می شوند . دستگاه تناسلی خارجی آنها مبهم بوده از نظر ظاهری و صفات ثانویه جنسی با افراد عادی تا حد زیادی دارای فنوتیپ متفاوتی هستند
ه)بیماری سندرم فریاد گربه
در انسان کمبودهای کروموزومی شناخته شده و دارای اثرات مضر می باشد . یکی از این کمبود ها مربوط به بازوی کوچک کروموزوم شماره ۵ است که باعث سندر م فریاد گربه ( cri-du- chat ) می شود. علت نامگذاری نیز شباهت گریه نوزاد مبتلا به صدای گربه است .از علائم این بیماری می توان میکروسفالی ،افزایش فاصله چشمها، پایین تر قرار گرفتن گوشها ،مایل شدن چشمها در جهت خلاف داون، کوچکی چانه ( میکروگناسیا)را نام برد .
و)بیماری کم خونی سلول داسی شکل
این بیماری یک همولیتیک شدید است که در آن گلبولهای قرمز در تحت فشار کم اکسیژن بطور غیر طبیعی وداسی شکل میشود.تظاهرات بالینی آن شامل آنمی، زردی و حملات سلول داسی شکل در عروق و انسداد آن و انفارکتوس های دردناک در بافت های متفاوت مثل استخوان ، طحال و ریه مشخص میگردد، است.

این بیماری نتیجه هموزیگوت بودن برای یک ژن جهش یافته که تشکیل دهنده ی هموگلوبین غیر طبیعی S (HbS) می باشد ، است .بر اساس مشاهدات انجام شده ، ساختمان  همو گلوبین داسی شکل یک نمونه روشن از تغییر در تولید یک پروتئین بوسیله تغییر آللی در ژن مسئول تولید پروتئین بود .

ماهیت واقعی این تغیر در پروتئین بعدها به وسیله اینگرام با روش انگشت نگاری مشخص شد. اینگرام نشان داد که تفاوت بین هموگلوبین طبیعی وداسی شکل در زنجیره B  قرار دارد و تنها یکی از ۱۴۶ اسید آمینه زنجیره که ششمین اسید آمینه از انتهای N  ترمینال می باشد را گرفتار کرده است.

در این وضعیت اسید آمینه والین جایگزین اسید گلوتامیک هموگلوبین طبیعی شده است . علت این تغییر تنها یک جابجایی در دومین موقعیت کد سه تایی (CTC) اسید گلوتامیک است ،که آن را به کد CAC) ) والین تبدیل می کند.

جابجایی والین به جای اسید گلوتامیک در دو زنجیره ی B ی مولکول هموگلوبین تنها تفاوت بیوشیمایی بین HbA,و HbSمی باشد .این تفاوت که منجر به تغییر در بار های الکتریکی می گردد، تفاوت در حرکت الکترو فورتیک بین دو هموگلوبین را توجیه می کند.